Büyük Göç’ten Savoy’a Lindy Hop’un İzinde

Bir önceki blog yazımızda Lindy Hop’un nasıl doğduğunu ve isim hikâyesini ele almıştık.  İsmin çıkış noktası şu sebeple önemli; dansın ismiyle ilgili birçok tartışma var ve içine doğduğu siyahi kültür bu tartışmalar içerisinde kaybolup gitmemeli. Biz de bunun peşinden giderek bir yol haritası çizmeye başladık. Bu hafta biraz daha geriye giderek Lindy Hop’un doğduğu ortama bir göz atalım derim. 

Lindy Hop, 1920’lerin sonunda New York’un Harlem bölgesinde ortaya çıktı demiştik. Peki neden Harlem? Bunun için öncesinde Büyük Göç’e (Great Migration) bakmak gerekir. Büyük Göç (1910-1970), ABD tarihindeki en büyük göç hareketlerinden biri olarak geçmektedir. Yaklaşık altı milyon Afro-Amerikalı, ülkenin güneyinden kuzey ve batı eyaletlerine göç etmiştir. Bu göçün itici gücü bulundukları bölgedeki ırkçılıktan kaçmak, ekonomi ve eğitim fırsatlarıydı. 19. yüzyılın başlarında beyazların yaşadığı bir bölge olan Harlem yoksul beyazların bu bölgeye gelmesiyle gettolaştı. Zengin siyah emlakçıların bu bölgeden satın aldığı bloklara güneyden gelen siyahileri yerleştirmesiyle burası Amerika’nın Siyah Başkenti ünvanını aldı. Bu dönemde Harlem, Afro-Amerikalılar tarafından işletilen yayınevleri, gazeteler, müzik şirketleri, tiyatrolar ve gece kulüpleri gibi pek çok kültürel işletme ile dolup taştı. Akçay, Harlem Rönesansı’nın bu yoğun göç dalgasıyla oluşan “kültürel mücadelenin” bir parçası olduğunu ifade eder. Harlem Rönesansı sinemada, edebiyatta, resimde, müzikte ve daha birçok alanda kendini gösterdi. Hareketin sesi elbette caz müzikti! Harlem’de The Cotton Club, The Savoy Ballroom gibi siyahi kültürün gelişimine, caz müziğe ve dansa katkısı olan ünlü mekânlar bulunmaktaydı. 

Swing Neydi? Swing Lindy Hop’tu

Berendt [1] Harlem’de 1920’li yılların sonuna doğru cazda yeni bir çalış tarzı ortaya çıktığını ifade eder. Böylece swing doğar. Lindy Hop da swing ile doğmuş ve gelişmiştir. Sharon Davis, Lindy Hop’un farklı müziklerle de yapılabileceğini ancak swing ritimli caz parçasında dans etmenin farklı bir keyfi olduğunu belirtir. Çünkü bu dans, müziğin doğasını yansıtır ona göre. Swing dansçılarının müzikle birlikte hareket ettiğini söyleyen Davis, bu dansçıların şarkıyı daha önce duymamış olsalar bile anında ritmi yakalayıp doğaçlama figürler yapabileceklerini ekler. Ki söz konusu doğaçlama da caz ile Lindy Hop’un doğaları arasındaki önemli bir benzerliktir kanımca.

The Savoy Ballroom: Baloya Gitmek İstiyorum 

Lindy Hop ile ilgili bir şeyler konuşulduğunda yahut duyduğunuzda öyle ya da böyle konu Savoy’a geliyor. Savoy, New York Harlem’de Lindy Hop’un doğduğu ve geliştiği en önemli mekân. Savoy’a siyahlar ve beyazlar aynı kapıdan girebiliyordu ve bu oldukça devrimseldi. O dönem birçok balo salonu olsa da Savoy “swingin kralı” olmuştu. Bir önceki yazımızda bahsettiğimiz Lindy Hop’un efsanevi dansçılarından Frankie Manning de Harlem’deki balo salonlarının içinde Savoy’un bambaşka olduğunu ifade etmişti. Manning’e göre müziği ve dansı seviyorsanız o dönem gitmeniz gereken yer Savoy’du! En iyi müzik grupları ve en iyi dansçılar oradaydı. Savoy hayallerden de öte bir mekândı.[2] Savoy ile ilgili okudukça, fotoğrafları gördükçe hayranlığım artıyor. Çocukluğumdan beri zaten bir balo merakım vardı. Özellikle Viyana’da bir baloya gitmeyi çok isterdim. Şimdi onlara Savoy da eklendi… 

Savoy devasa bir mekân. Burada siyahlar ve beyazlar birlikte dans edebiliyor, birbirlerinden ilham alıyorlar. Pist yuvarlak değil, uzunlamasına ve her iki uçta bulunan sahneler haftanın yedi günü canlı performanslar sergileyen iki ayrı orkestraya ev sahipliği yapıyor. O dönem plaklardan ve kayıttan müzik dinlemek yaygın değil. Dışarı çıkıp dans etmek hem ucuz hem de herkesin bir araya geldiği sosyal bir etkinlik. İşte bu ortamda Cab Calloway, Duke Ellington ve Count Basie gibi isimler Savoy’da düzenlenen orkestra kapışmalarıyla adlarını tarihe yazdırıyorlar. Aynı zamanda dans maratonları da oluyor. 

İşte bizim Lindy Hop’umuz böyle bir ortamda büyüyüp serpiliyor. Bir sonraki yazımızda Savoy’dan devam ederek diğer mekânları inceleyelim istiyorum. 

---

[1] Berendt, Joachim E. Caz Kitabı: Ragtime'dan Fusion ve Sonrasına. Çeviri: Neşe Ozan. 4. Baskı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2019, s. 30.

[2] Manning, Frankie, ve Cynthia R. Millman. Frankie Manning: The Ambassador of Lindy Hop. Philadelphia: Temple University Press, 2007, s. 60-61.